Op amper drie maand van het slechtste naar het beste vlinderjaar

Eind mei schreven we over het bijzonder lamentabele voorjaar voor vlinders. Amper drie maand later vliegen er momenteel meer vlinders dan we ons van de laatste decennia kunnen herinneren. Hoe kan dat zomaar, en is daarmee alles weer in orde?

Het voorjaar 2021 was kil en nat en dat zorgde voor bijzonder lage aantallen vlinders (lees hierover meer). We voegden er toen wel aan toe dat deze toestand niet per se al zorgwekkend hoefde te zijn omdat de hoogste vlinderaantallen altijd in de (na)zomer vliegen en er niet noodzakelijk een verband is tussen de aantallen in het voorjaar en wat er daarna nog volgt. En zo geschiedde: het weer in de zomer kwakkelde wel, maar op een goede manier voor vlinders, waarbij zon en regen elkaar heel regelmatig afwisselden en dat was gunstig voor zowel vlinders als rupsen. Terwijl vlinders houden van warmte en zon, moeten rupsen het hebben van fors groeiende waardplanten. En aan plantengroei was er geen gebrek: water genoeg immers in tegenstelling tot de vorige vier zomers. In het begin van de zomer arriveerde bovendien een flinke golf atalanta’s uit het zuiden (een trekvlinder die ons jaarlijks in wisselend aantal bereikt en zich hier voortplant). Die hebben flink gekweekt op de sappig groene grote brandnetels. Ondertussen zit het land vol vlinders waarbij vooral de aantallen atalanta’s en dagpauwogen (nog een soort waarvan de rupsen op brandnetels leven) vele malen hoger liggen dan het langjarige gemiddelde.  In een natuurtuin goed voorzien van bloemen en nectar kan je momenteel op een warme dag tot een paar honderd vlinders aantreffen en dat is decennia geleden: vooral klimop, vlinderstruik, hemelsleutel, stijf ijzerhard, herfstasters en Zinnia’s zijn erg in trek.  

Afbeelding

Bloeiende klimop trok de afgelopen week fantastische aantallen atalanta’s aan (Zichem 12-9-2021 -foto: Marc Herremans).

Voor wie geen tuin vol bloemen heeft, kan het momenteel ook eenvoudiger: atalanta en in mindere mate dagpauwoog en gehakkelde aurelia komen ook heel gewillig naar rottend fruit. Zet een schaal met fruitafval op een zonnige plek en spektakel gegarandeerd! Voor wie het helemaal perfect wil maken: nog wat kristalsuiker over strooien en een flinke scheut (bv. te oude) rode wijn.

Atalanta is een trekvlinder, waarvan er veel nu proberen opnieuw in zuid Europa te geraken om te overwinteren. Of dat lukt hang af van voldoende warm weer en gunstige wind. Naast die grote aantallen die zich verzamelen bij nectarbars is er momenteel vooral op open plaatsen met ruim zicht ook opvallende trek van atalanta’s waar te nemen op voldoende warme, zonnige momenten.  Op veel van de telposten waar vogeltrek opgevolgd wordt, noteert men ook doortrekkende vlinders. Op sommige plaatsen heeft men er al enkele duizenden zien passeren de afgelopen twee weken. In tegenstelling tot wat men voor vogeltrek zou kunnen verwachten na een periode met vooral wind uit het noordoosten blijkt er geen stuwing van grotere aantallen langs de kust, maar zitten de grootste aantallen actieve doortrekkers net in het oosten van het land.   

Afbeelding

Uurgemiddelde van doortrekkende atalanta’s op vogeltrektelposten. (Bron trektellen.nl) 

Is met deze euforische afsluiter het hele vlinderjaar 2021 nu gered? Nee, dat nu ook weer niet. Momenteel zijn vooral atalanta en dagpauwoog supertalrijk. Van die laatste werden tot vorige week ook nog veel rupsen gemeld, dus als het weer wat mee wil, dan gaan die aantallen nog toenemen de komende twee weken. Maar dat wil helemaal niet zeggen dat alle vlinders een super jaar achter de rug hebben. Van de gewone soorten hadden bv. landkaartje, kleine vos (nochtans ook twee soorten waarvan de rupsen op brandnetels leven), boomblauwtje, groot koolwitje en koevinkje allemaal een barslecht jaar met hele lage aantallen.

Tekst & foto’s: Marc Herremans (Natuurpunt Studie)