Bijenreservaat Bos van Aa

Dit natuurgebied bestaat uit twee deelgebieden, namelijk het Bos van Aa en de Kollinten. Beide gebieden hebben hun eigen geschiedenis en unieke natuur.
Het Bos van Aa werd al in de 14e eeuw genoemd als een bos van ongeveer 400 bunder (500 ha) groot. Aan het einde van de 19e eeuw was er weinig meer over van het bos en was het grotendeels omgezet in landbouwgebied.

In de jaren zeventig, toen er een nieuwe sluis in Zemst werd aangelegd, werd hier een gebied van 120 ha omdijkt om het slib te storten dat vrijkwam bij de aanleg van de sluis. Aan het eind van de jaren zeventig is men begonnen met het winnen van het zand uit de overblijfselen van het opgespoten slib. Er werd steeds dieper gegraven, waardoor er een zandgroeve ontstond. Deze groeve is vervolgens deels opnieuw opgevuld, maar de sporen van de zandontginning zijn nog steeds zichtbaar in de vorm van diepe vijvers en wegen uit steenslag.

De geschiedenis van de zandontginning heeft ertoe geleid dat het Bos van Aa vandaag de dag nog als ‘jonge’ natuur bestempeld moet worden. In het gebied zijn er pionierbossen, wilgenstruwelen en schrale graslanden aanwezig, waar grote vijvers een dominante aanwezigheid hebben. 
Het gebied de Kollinten ligt tussen de vroegere zandgroeve in het Bos van Aa en de dorpskom van Zemst-Laar. Dit gebied is een aaneenschakeling van bos, hooilanden en poelen, doorsneden en gevoed door de levensader van het gebied, de Laarbeek.

Het Kollintenbos heeft, ondanks de aanplant van Canadapopulieren, een natuurlijke diversiteit kunnen behouden. Dit is vooral te danken aan de Laarbeek, die zich als een natuurlijke beek door het bos slingert en in de winter het hele gebied onder water zet. Deze overstromingen hebben ervoor gezorgd dat de populieren ziek werden en afstierven, waardoor er licht en ruimte voor de oorspronkelijke boom- en plantensoorten in het gebied vrijkwam. 

De Ferraris-kaart (rond 1770) toont aan dat het Kollintenbos toen al bos was, net als het Gravenbos een paar kilometer verderop. De leeftijd van het bos is terug te vinden in de aanwezige soorten, plantensoorten zoals Bosanemoon, Slanke sleutelbloem en Eénbes gedijen alleen op minimaal 250 jaar oude bosgronden.

Het deelgebied Bos van Aa, met zijn pioniersvegetatie en dagzomend zand, is het meest interessant voor wilde bijen. Eind 2023 werden in het Bos van Aa reeds 160 bevestigde soorten wilde bijen aangetroffen. Dankzij de aanwezigheid van vele wilgen in dit deelgebied, zijn er in het voorjaar heel wat unieke en vaak gespecialiseerde bijen actief. In dit gebied kun je soorten als de Donkere wilgenzandbij, de Doornkaakzandbij en de Dageraadzandbij terugvinden, alsook de Wilgenhommel. Er zijn ook verschillende zeldzame dwergzandijen bekend, zoals de Glimmende dwergzandbij, de Gekielde dwergzandbij en de Breedbanddwergzandbij.

In de steilranden die zich op het terrein bevinden, overblijfselen van de ontginning, nestelen heel wat wilde bijen, waaronder de Steilrandgroefbij. In het natuurgebied zijn er een groot aantal stabiele populaties wilde bijen, met als resultaat dat er heel wat koekoeksbijen zijn terug te vinden. Er zijn verschillende zeldzame soorten, zoals de Gele tubebij, Vroege bloedbij, Stomptandwespbij, Kielstaartkegelbij en Schubhaarkegelbij, hier te vinden, samen met een groot aantal wespbijen.

Ook enkele erg zeldzame bijensoorten zoals Kleine lookmaskerbij, Ogentroostdikpoot en Gouden bronsgroefbij werden reeds in het gebied waargenomen. 

Soortenlijst:
https://waarnemingen.be/locations/30856/species/